CFP „MIEJSCE” 2024 

Nowe epistemologie sztuki czasu transformacji

redaktor prowadzący: Jakub Banasiak

U podstaw nowego numeru „Miejsca” stoi konstatacja, że kanon sztuki czasu transformacji (~1988–2004) nadal jest zdumiewająco statyczny. Chociaż pojawiły się (również na naszych łamach) studia poszerzające obraz sztuki tego okresu, to nadal brakuje rewizji samej epistemicznej ramy, w obrębie której zaistniał, rozwijał się, a następnie został uhistoryczniony fenomen nazywany „sztuką lat 90.”. Innymi słowy: konieczne jest zastanowienie się, w jaki sposób wytwarzana była wiedza – a wraz z nią epistemiczna władza – w latach 90. i na początku lat 2000. Siłą rzeczy kwestia ta dotyczy więc nie tylko sztuki i historii sztuki oraz krytyki artystycznej, ale także – i przede wszystkim – wartości, na których ufundowano postkomunistyczny porządek artystyczny.

Inspirujących narzędzi analitycznych dostarcza tu Octavian Esanu w wydanej niedawno książce The Postsocialist Contemporary (2021). Chociaż dla autora punktem odniesienia są Centra Sztuki Współczesnej Sorosa (The Soros Centers of Contemporary Art), to jego głównym celem, jak sam zaznacza, jest prześledzenie strukturalnych przemian życia artystycznego po upadku komunizmu. Esanu robi to, ukazując zależność nowego paradygmatu „postsocjalistycznej współczesności” od modernizacyjnego projektu transformacji: w sferze wartości (liberalna demokracja w duchu społeczeństwa otwartego), ekonomii (neoliberalizm) oraz (geo)polityki (globalna hegemonia USA po zwycięstwie w zimnej wojnie). W efekcie „postsocjalistyczna współczesność” dowartościowywała takie postawy teoretyczne i artystyczne, jak sztuka skupiona na mikro-politykach płci, ciała, feminizmu i innych kwestiach tożsamościowych; sztuka ironiczna i autotematyczna; poststrukturalistyczna historia sztuki, na czele z regionalnymi implementacjami New Art History, wszelako wypłukanymi z marksizmu. Równocześnie nastąpiły zmiany instytucjonalne, wśród których szczególną rolę odegrały: demontaż mecenatu państwa, nowe źródła finansowania sztuki (trzeci sektor, rynek sztuki, mecenat prywatny), przekształcenia instytucjonalne (wzrost roli kuratora, „westernizacja” programu, dowartościowanie marketingu i promocji), nowa klasa ekspercka (menedżerowie kultury, historycy sztuki, krytyczki), „profesjonalizacja” zawodu artystki.

W 10. numerze „Miejsca” interesują nas zarówno poszczególne aspekty „postsocjalistycznej współczesności”, jak i te zjawiska, postawy i procesy, które nie mieściły się w ramach nowej epistemologii. Przykładowe zagadnienia/tematy:

historia historii sztuki i krytyki artystycznej
geopolityka wiedzy
imperializm kulturowy USA
opór środowiska artystycznego wobec neoliberalnych deform
duchowość w sztuce (sztuka religijna, esoteric studies)
historia wystaw
historia instytucji
rynek sztuki
nowe polityki kulturalne
związki twórcze (społeczna rola uzwiązkowienia, socjalno-bytowe funkcje związków, wizerunek związków w mediach)
praca i bezrobocie artystów i artystek
„stare” media w cieniu „nowych” (tkanina, rękodzieło i in.)
klasowe aspekty „postsocjalistycznej współczesności”
zaangażowanie przedstawicieli i przedstawicielek środowiska artystycznego w politykę
obraz PRL-u w sztuce i historii sztuki po 1989 roku
i inne

Interesują nas także badania w duchu artistic research oraz materiały wizualne, w tym archiwa artystów i artystek oraz inne archiwa prywatne.

abstrakty prosimy słać do 23 grudnia 2023 na: jakub.banasiak@asp.waw.pl

termin oddania artykułu: 13 maja 2024

wymogi redakcyjne i inne informacje: http://miejsce.asp.waw.pl/wymogi/

numer ukaże się na stronie http://miejsce.asp.waw.pl w grudniu 2024 roku